اختلافات داخلی فعلی راهبردی نیست - عینک ورساچه

به گزارش عینک ورساچه، موضوع برجام و مذاکرات پیرامون آن همیشه منشاء اختلافاتی در داخل کشور بوده و این اختلافات در روزهای اخیر با موضوع توافق سازمان انرژی اتمی با آژانس اوج گرفته است. نمایندگان معتقدند این توافق برخلاف قانون راهبردی مجلس در زمینه برطرف تحریم ها و صیانت از حقوق ملت ایران است. اما دولت تاکید دارد کاملا در چارچوب قانون حرکت نموده است.

به گزارش عینک ورساچه به نقل از روزنامه عینک ورساچه، پس از این اختلاف نظرها رهبر انقلاب در سخنرانی که روز دوشنبه در جمع اعضای مجلس خبرگان رهبری داشتند بر ضرورت حل اختلاف نظر مجلس و دولت با همکاری دو طرف تاکید کردند. دکتر ابراهیم متقی، استاد دانشگاه تهران و تحلیلگر مسائل سیاسی معتقد است با توجه به این که اختلافات در داخل کشور راهبردی نیست و تمام مقامات درباره اصول، اشتراک نظر دارند، این اختلافات قابل مدیریت است.

مواجهه ایران و غرب به شرایط حساسی رسیده است و هر طرف کوشش دارد ابتکار عمل را در دست داشته باشد. در این شرایط ما در داخل با دولت و مجلسی مواجهه ایم که نگاه های متفاوتی نسبت به غرب دارند. اگر این اختلاف دیدگاه ها مدیریت نگردد و پیغام های متناقضی به غرب صادر گردد چه تاثیری بر میدان مواجهه ایران و غرب می گذارد؟

انسجام سیاسی کشورها، تابعی از معادله عقلانیت کنش نخبگان محسوب می گردد. عقلانیت کنش مربوط به شرایطی است که کارگزاران یک کشور احساس نمایند الگوی رفتاری آنها بیش از آن که ماهیت جناحی دارد با منافع ملی کشور پیوند می خورد.

رئالیست های روابط بین الملل این نگاه را دارند که رقابت در حوزه سیاست داخلی برای نخبگان و کارگزاران هر کشور اجتناب ناپذیر اما عرصه کنش آنها در حوزه سیاست خارجی و امنیت ملی باید معطوف به یکپارچگی در فضای تصمیم گیری و سیاستگذاری راهبردی باشد.

نگرش ایران در ارتباط با آژانس و همچنین گروه 1+5 براساس برجام و قواعد برجام تنظیم شده و تعریف می گردد. ایران همیشه کوشش داشته قواعد مربوط به برجام را رعایت کند. اما نکته این است آمریکا توافق را نقض کرد و کشورهای اروپایی در برابر نقض برجام سکوت کردند و سیاست عملی در پیش نگرفتند و آژانس هم نتوانست آمریکا و دیگران را وادار به انجام اقدامی نماید که بخشی از ضرورت های سیاست و امنیت مالی ایران به آن بستگی داشت. بنابراین در چنین شرایط و فضایی آنچه به نظر می رسد این است که مقامات ایرانی دارای نگرش نسبتا یکسان و مشترکی در برابر آمریکا و 1+5 هستند.

بحث مقامات ایرانی این است که شروع مذاکرات در چارچوب برجام براساس مسؤولیت متقابل کشورهاست. اما واقعیت این است شروع مذاکرات در چارچوب برجام براساس مسؤولیت متقابل کشورها باشد.

اما واقعیت این است آمریکا تمایلی به پذیرش برجام در چارچوب توافق سال 2015 ندارد و بعضی مقامات ایرانی که برجام را ایده آل سیاست های امنیتی ایران می دانستند و بر آن مانور می دادند هنوز احساس می نمایند برجام می تواند شفادهنده انتظارات راهبردی ایران باشد.

با این حال اختلافاتی را در روزهای اخیر میان مجلس و دولت شاهد بودیم و رهبر انقلاب تاکید کردند باید این اختلافات حل گردد. برای اجرای دستور رهبر انقلاب چه باید کرد؟

اختلاف بین مسؤولان کشور از نوع راهبردی نیست، یعنی نگاه راهبردی تمام مسؤولان در دولت و مجلس این است که ایران متعهد به برجام است و آمریکا و اروپا تا به حال برجام را نقض نموده اند و باید ساز و کاری در پیش گرفته گردد که زمینه برای تنش زدایی به وجود آید.

اما در هر حال، دو رویکرد و تاکتیک وجود دارد که در بسیاری از کشورها در ارتباط با تصمیم گیری راهبردی شکل می گیرد. کشوری مانند ایران نیازمند یکپارچگی تاکتیکی و راهبردی است. تا کنون یکپارچگی راهبردی وجود داشته چون اهداف تمام مقامات کشور در ارتباط با آمریکا و اروپا و آژانس و پروتکل الحاقی، یکسان و مشابه است اما درحوزه تاکتیکی طبیعی است اختلافاتی وجود داشته باشد.

چون موضوع، اهمیت راهبردی دارد و تا به حال دولت از 2018 که ترامپ از برجام خارج شد نسبت به رویکرد اروپا و آمریکا نگرش خوشبینانه داشته و نتیجه ای حاصل نشده، طبیعی است مجلس به عنوان بازیگر حمایتی دولت می تواند نقش آفرین باشد، ولی این نقش مجلس طبعا اگر با بحران های تندی همراه باشد آن انسجام عمومی را در کشور کاهش می دهد.

اختلاف نظرها در داخل چه تاثیری در مواجهه ایران با غرب می گذارد؟

غربی ها شناخت دقیقی نسبت به ساخت سیاسی ایران دارند. در نظام ایران، رهبری مرکزیت ساختار قدرت را در اختیار دارد، نظام سیاسی بر اساس مصلحت رفتار می نماید وآن مصلحت تابعی از ضرورت های موازنه قدرت است؛ بنابراین غرب باید واقف باشد که به تعهدات خود پایبند باشد، زیرا هر جناحی بعد از مدتی ممکن است سیاستی مربوط به جناح دیگر را در دستور کار قرار دهد، به این معنی که هر کدام الگوهای خاص خود را دارند اما ممکن است مواضعشان تقدم و تاخر زمانی داشته باشد. باید به این موضوع توجه کرد که در شرایط بحرانی، کشورها باید قطعیت رفتاری داشته باشند و موضوع زمان، یکی از شاخصه های بنیادین در شرایط بحران است.

برجام منجر به کاهش یکپارچگی نظریه پردازان و تصمیم گیران در ایران شد و شکاف سیاسی ایجاد کرد زیرا نامتوازن بود و امتیازاتی دادیم که به لحاظ اجرای ما فوریت داشت. اما امتیازات آنها نه تنها فوریت نداشت بلکه قطعیت خود را هم از دست داد. بنابراین اختلاف بین مسؤولان ما از زمان برجام وجود دارد و چون هنوز یکی از چالش های اصلی امنیتی و مالی است و اروپا تفسیر متفاوتی در مقایسه با ما دارد در نتیجه این اختلاف نظر ادامه داشته است.

با توجه به اختلاف دیدگاه ها در داخل چطور باید فضا را مدیریت کرد که هم نگاه دولت محقق گردد و هم نگاه مجلس و مطابق تاکیدات رهبری، یک صدای واحد از سوی دستگاه های داخلی در خارج از کشور شنیده گردد؟

اول باید این مسائل در چارچوب رویکرد رهبری تنظیم گردد. به هر میزان مجموعه ها در فضای اجتماعی به این موضوع دامن بزنند چالش های بیشتری به وجود می آید.

در حال حاضر دولت و مجلس هر کدام دو رویکرد متفاوت داشته و هر کدام تفسیر خاص خود را دارند. هر چند کاملا با برجام مخالف هستم و معتقدم برای کشور بحران به همراه داشت. اما در عین حال معتقدم حق دولت است که قانون مجلس را براساس اولویت های خودش تنظیم کند.

نباید به فکر حل مساله به وسیله خاصی باشیم. اختلاف شکل گرفته در فرآیندی خودبه خود مدیریت می گردد، کوشش دولت یک پاسخ قانونی و مسؤولانه برای اجرای قانون مجلس است.

جریان انقلابی در کشور از جمله در مجلس شورای اسلامی چه ملاحظاتی را باید رعایت کند که نیات خیر آنها به صدور چند صدایی منجر نگردد؟

مجلس مقتدر است اما این اقتدار را نباید تبدیل به فشار کند زیرا این به مصلحت کشور نیست. مجلس قانونگذار و ناظر در اجرای قانون است و چگونگی اجرا مربوط به دولت است. مجلسی که آن موقع برجام را تصویب کرد، مقصر است و این مجلس هم از این طرف نباید در فضای افراط قرار بگیرد. بنابراین قانونی که وضع نموده از مطلوبیت لازم برخودار است اما دولت باید آزادی عمل خاص خود را داشته باشد.

دولت روحانی از ابتدای فعالیت نشان داده، معتقد به مذاکره برای حل مسائل است و الان نیز اعلام نموده اند حضور در جلسه غیررسمی با شرکت آمریکا را آنالیز می نمایند. باتوجه به این که چنین جلسه ای می تواند در داخل با مخالفت های فراوانی روبه رو گردد راه حل جلوگیری از این اختلافات چیست ؟

در ارتباط با برجام، قدرت بیش از حدی به دولت داده شده است و جامعه و نهادهای سیاسی و نخبگان در فضای غفلت راهبردی قرار داشتند. هیچ کدام به مفاد بیانیه 9ماده ای رهبری درباره برجام توجه نداشتند، در فضای فعلی، مساله اصلی تدبیر کار است و این که چگونه موضوع را مدیریت کنیم تا به اهداف و نتایج مورد نظر دست یابیم.

مبنای اصلی کار دولت روحانی بر مذاکره است. البته به هیچ وجه مذاکره در ادبیات روابط بین الملل امری نکوهیده نیست. اما موضوع دیگر دستاوردهای یک مذاکره است که می تواند تامین نماینده منافع ملی بوده یا چالش های زیادی به وجود آورد.

کاری که روحانی و ظریف در خصوص برجام کردند این بود که زمینه شکل گیری چالش هایی را در کشور فراهم کردند. اما در هر صورت باید در ماه های به جامانده عمر سیاسی این دولت به آن اجازه داد که بتواند براساس قوانین مجلس از آزادی عمل تفسیری و تاکتیکی برخوردار باشد.